|
Akatúa: Po, tetyma ha tesa akatúa gotyogua jepurukuaa, jepurumeme ha ohóva apytu'û asugua rehe.
- Anduavy: Ha'e mba'everei, andukuéra jejavy ogueraháva peteîme ojapyhy pe añeteichaguáva añeteguáva ramo.
- Angapykuaa ñembyai: Temianduvai omoambue tapiáva peteî tapicha avarekotee.
- Angekói: Mandu'a pya'apygua térâ py'arasyguáva peteî mba'e'apo hekopegua'ÿ rehe, ojejapova'ekue ha ipahápe ndopytaporâi, ojejapo hekope'ÿ ha omyqangekói ijapoharépe.
- Apañuái: Ojepuru ojehero haguâ umi mba'e oîháme pa'â, ikatu'ÿháme ojehupyty jehupyvoirânguéra. Ikatu avei oje'e pa'â, javorái.
- Apañuái kuaapyhy rekópe: Oiko opyta ramo tapykue umi mbo'erânguéra ñembotuvicha hekópe ha'éva ñe'êgua, tesapyso – tuichakuegua, tete ha heseguakuéra jepurureko ha avei aranduchauka oñemboguejýva mbo'esyrýpe ha ojehechahápe pe temimbo'e ndopaypái, noikumbyguasúi mbo'epy, ambue hendáicha iñapytu'û nome'êi gueteri ikatu haguáicha ombotuvicha mbo'epy peteî mbo'erâmegua.
- Apañuaipavê kuaapyhy rekogua: Ha'e pe ombyaíva mitâ aranduchauka tuichaháguio, maymave mbo'erâme térâ maymavenungápe.
- Apañuaiete kuaapyhy rekogua: Ha'e apañuái ohapejokóva mbo'e ha kuaapy hekopegua, nombyaíri mitâ aranduchauka tuichaháguio.
- Apañuái mborayhurekoguáva, ñe'êngyruguáva: Ha'e pe ohechaukáva kangy, kyre'ÿ'ÿ ha ambue, kóva ojapo pe “vy'a'ÿ”, “kyre'ÿ'ÿ umíva.
- Apañuái vy'a ha pochyrekoguáva: Kóva ojapo pa'û pe mitâ itie'ÿ haguâ, iñaña, oporombyepotise ha ndovy'akuaái.
- Apañuái mborayhurekogua: Ha'e umi apañuái ojehupytýva ndaikatúi rupi ojegueraha tenonde heta mba'e omboheko'asýva ñande rekove, hetápe upévare ikatu oguâhê pe vy'ave'ÿ, jehayhuve'ÿ, ñemanose umíva.
- Apañuái pochyrekogua: Oiko peteî tapicha ndaikatúi ramo ipu'aka pe ombovy'a térâ ombovy'a'ÿva chupe rehe, ojehechakuaa pe ava rehe ipochy rupive, oporoja'o rupive, oporombyepoti rupive térâ okirirî ramo ha noporombohováiri oñeñe'êramo chupe.
- Apopa'ÿ: Ha'e umi ñemongu'ereko oguerekóva peteî mbo'e oñembohete térâ oñemotenonde rupive. Ikatu avei oje'e: tembiapopa'ÿ, hekopegua.
- Apytu'ûroky ñemoheñoi'ÿ: Ojehechakuaa oñemboguejy ramo apañuái oñemoñe'ê ha ojehai haguâ, avei ojeiko haguâ tekohápe mba'eita ndive. Ha'e peteî ñe'ê ojepurúva angapykuaatýpe, oñembohero haguâ apañuái oguerekóva tekombo'épe peteî temimbo'e.
- Apytu'û kuaapyva'erâ anete: Ha'e umi katuete mbo'erahakuéra ohekombo'eva'erâ ha hekopeporâ ikatu haguâicha mitânguéra omopyenda umi mbo'epy mbo'erângueraguáva oúva upe rire. Kóva noñehekombo'éi ramo hekópe mitânguéra omboguejýne katuete apañuái ikuaapýpe.
- Apytu'û rekokangy: Ha'e peteî apañuái tuichaháguiogua avarekoteépe, ojejuhu oguejýha katupyry ha ombyaiha pe ava rekove.
- Apytu'û tapykue: Tekotevêgui okakuaa umi ome'êva avápe iñapytu'û ñemongakuaarâ. Ojehechakuaa ko'ápe tapykue katupyrygua avei.
- Arandukuaarâra'â: Ha'e peteî aranduchaukarâ oha'âva tembiapo ojejapokatueteva'erâ, ikatu haguâicha ojehechakuaa ñesê tenonde térâ tapykue jepytareko.
- Ate'ÿreko: Ha'e pe mba'eve apose'ÿ ojehupyty haguâ peteî mba'e potapýva. Pe ava ojei ha okañy opaite mba'égui ikatúva oipe'a ichugui pu'aka, mabarete.
- Aty, no'ô: Ha'e peteî avano'ô'aty oikohápe kuña, kuimba'e ha opavave yvypóra ijepokuaa ha hembiasakue rehe peteîchapahápe opa mba'e. Ojehechakuaa ojoapytépe poriahuvereko
- Ava ary añeteguáva: Ha'e ava ary ojehechakuaáva hekoveñepyrû guive. Ojeipapa pe arange heñoihague guive.
- Ava ary apytu'ûgua: Ojehechakuaa oñeha'â rupive mitânguérape peteî aranduchauka hi'aryguápe. Péva ikatu ome'ê yvateve térâ karapeve hi'ary añeteguágui.
- Avarekotee: Ha'e pe oîháme oñondive mokôi mba'e; teko oñegueroheñóiva ha teko ojehupytýva jeikoha rehe ojapóva peteî avágui tapicha hekotee ha ha'eñónteva.
- Avaguateéva: Oje'e pe mba'erepykuaa ojapóva peteî ava rehe.
- Apytu'û rekokangy: Ha'e pe nahypy'ûivéva, ikatúva oñemyatyrô pya'e ha katu ha'e pe ome'êvéva apañuái sapy'ánte ndojehechakuaáigui, ojehejáre ohasa heta ára.
- Hechakuaareko: Ha'e pe ome'êva mba'e, jeikopyre ha andureko hechakuaa.
- Hypy'û: Oje'e pe mba'e hasy añetévape, ijetu'úva, oikotevêva hetaichagua teperekokuaaty iñemyatyrôrâ.
- Ijasúva: Oipuruvéva ipo ijasupegua umi ambue ava oipuruháicha avei ijakatúa. Oiko imbaretevégui pe iñapytu'û ijakatua gotyogua ijasu ári.
- Ikatukue: Peteî ikatukue ome'ê pa'û oñesê haguâ tenonde, ojejapo porâ haguâ tembiapo opa tendápe.
- Itapykuéva: Oje'e peteî tapicháre pe hi'ary apytu'ûgua michivéramo hi'ary añeteguágui, mokôi ary umíva.
- Jejuka: Ipyenda peteî apañuáime oguerekóva peteî ava hekohápe, hekoha ndive, oje'e oñemoneiha oñekoteve'ÿgui ambue rehe ojejapo haguâ.
- Jepokuaa: Apytu'ûme ñemombytareko, oiko oñembojo'a térâ oje'ejey ýrô ojejapojo'a rupive hetajey peteî mba'e.
- Jepokuaa'ÿ: Oje'e peteî mitâ ikatu'ÿva oñemohenda mavavéva tekombo'e rekópe ha noguenohêi mba'eporâ mba'eveichagua opavave ñehekombo'égui.
- Jepytapuku: Mba'e oikóva apytu'û tapykue rupi, ojejapógui peteî tembiapo año ha oñemoambueva'erâ ambuére.
- Jeroviakatu: Kóva omboguejy pe tapicha oha'arôva ambuégui mba'e iporâva.
- Kakuaareko: Ha'e pe mba'eichaitépa ojekakuaa mitâ guive ha tuicha peve peteî ava, péva pe jehechakuaa katuete ome'ê avei marandu ikatu haguâicha oñeme'ê pytyvô térâ oñeñangareko peteî tapicha rekombo'e térâ rekove rehe.
- Kaiguereko: Ava hembiapo ha imborayhurekópe ikangýva, ikyre'ÿ'ÿva. Pe hetia'ekue oî mbytégui iguy gotyo.
- Katupyry, ha'eve: Katupyry popegua ojapóva peteî tapicha oñemyaña, oñemyenonde rupi chupe ha ohechaukáva hembiapópe ipya'eha.
- Kane'ô mbo'esyrygua: Ha'e pe tete kane'ô ohupytýva peteî tapicha oñeha'âiterei rupi peteî mba'ére. Techapyrâ: tembiaporâ oguerekóva ipukuetereirasa, tembiapo ohasámava pe ava katupyrykue, aravo ñemohenda hekope'ÿ mbo'epy ñembo'erâ, ndoipy'ara'âi pe tapichápe tembiaporâ oñekuave'êva chupe.
- Kaguai: He'ise ñemboyke, ojeheja okápe apytu'ûgui peteî mba'e apytu'ûguáva, heíse avei jejoko, jokoha.
- Kepegua, kéra: Oje'e kóva oikoha pe jehechakuaa, avareko oñemomombyry ramo tekovégui ha péva aja pe apytu'û ha tete ohupyty jey mbarete ha opytu'u kane'ôgui.
- Kerasy: Ha'e pe ikatu'ÿva oke, ipijoháva, ojapajereiparei ikatu'ÿ rehe oke, jeke'ÿ, jekeporâ'ÿ.
- Kuaapyhy: Ha'e kuaapy ohupytýva peteî ava mayma oikohápe térâ oñemoaranduhápe. Oje'ekuaa avei kuaapyañete, kuaapyete.
- Kuaapyete ha akäguapy mbo'ehakotýpe: Akäguapy ha'e peteï mba'e mbo'ehára ojapo ha oguereko katueteva'erä imbo'ehakotype hemimbo'ekuéra apytépe, ha katu péva nde'iséi ijayva'eräha ha oinupäva'eräha hemimbo'ekuéra, ojapova'erä ohekombo'e rupive chupekuéra heta mba'e oipurútava hekovépe opa ára ha péva apytépe mboaje ha'eva'erä pe itenondéva.
- Kuaapyete ha ñemoñe'ê: Kóva ko ñe'êrysýi ojepuruetemi avei tekopykuaaty ryepýpe, he'ise pe ñemoñe'ê opaichagua moñe'êrâ ome'êha mitánguérape kuaapy añete, ikatu haguâicha temimbo'ekuéra ojykekoporâ ha omyenonde imbo'esyry ojepokuaava'erâ omoñe'ê tapiánte, péicharô ndoguerekomo'ái apañuái.
- Kuaapyete ha ñe'êkô0i: Ha'e ñe'ê ojepurúva oñondivéva ha ojejapóva ichugui peteî ñe'êrysýi ojehero haguâ peteî ñemongu'ereko oikóva avei tekopykuaaty apytépe ha ome'êva apañuái kuaapy rekópe. Ñe'êkôi jepuru hekópe omongakuaa mitânguéra arandu, omyanyhê hemikotevênguéra ha avei hemiandukuéra tetâygua iñe'êkôivaháicha.
- Kuaareko: Katupyry oñemyatyrô haguâ apañuái térâ ojejuhu haguâ mbohovái hekopegua opaichagua javoráipe.
- Kyhyje: Ñemyangekói, ñeko'ôi oguerekóva peteî ava iñangata rupi peteî mba'e vai rehe térâ iporâ'ÿva ikatúva oiko.
- Maymavanunga: Kóva ko ñe'ê ojepuru oñeñe'ê haguâ peteî aty rehe, péicha oîmbaite ramo oje'e maymavéva ha katu opyta ramo tapykue peteî mokôi jepe ha jepémo hembyre oupa, pévape ojehero maymvanunga, ikatu oje'e avei opavavenunga.
- Mokyre'ÿ: Ome'êva kyre'ÿ, ha'e omopu'âva tetia'e mba'e'aporâ ha oipytyvôva opa mba'e osêporâ haguâ.
- Momorâ: Ha'e pe ojejapóva ojehecharamóvo peteî tapicha rembiapo, katupyry, vy'apavê hamba'e oñeme'êva chupe oñemopu'âvévo kyre'ÿ. Kóva iporâ tekombo'erekópe.
- Mongakuaa, mohesakâpy: Ojepuru oñemombe'u haguâ peteî mbo'epy ñemotenonde, ñembo'e térâ ñehesa'ÿijo reko. Ikatu avei oñemombe'u haguâ mba'eichaitépa itenonde ohóvo tembiapo okakuaáva.
- Mba'embyasy: Vy'a'ÿ ojeguerekóva peteî jeikopy rire, ikatu mba'ekañy rehe térâ jeho, jeheja umíva rehe.
- Mbotuvicha: Ojepuru oñemombe'u hagua mba'éichapa oñemotenonde mbo'epy peteî mbo'erâmegua térâ ambue mba'e oguerekóva apopa'ÿ. Ikatu oje'e avei: kakuaa, mongakuaa, mbotuicha, mboheta, mamara, mamaro, mamando.
- Mbo'e ha kuaapy apopa'ÿ: Ha'e pa'û oguerekóva temimbo'e ohupyty haguâ kuaapy añete tekombo'e rupive.
- Mbyaipavê: Mba'e hendapegua'ÿva, ojehechakuaáva; ñeimo'âmby hendape'ÿ ikatúva oporogueraha teko hekopegua'ÿva gotyo.
- Noikumbýi: Ko ñe'ê ojepuru oñemombe'u haguâ oî ramo peteî mba'e nahesakâporâiva, noguâhêiva hekópe ndojekuaáiva mba'épa he'ise; ágâ katu py'ÿinte oî okañýva he'isévape ko ñe'ê oimo'âgui ñeikumby he'ise mba'e oje'úva, térâ ho'úma. Hesakâve haguâ opavavépe tekotevê ñahesa'ÿijo há ñamoambue ojuehegui â ñe'ê, peicha kumby he'ise tesakâ, tesape'a ha Kûmby (ogueraha muanduhe tîgua tai u ari) he'ise karu. (Kû: lengua).
- Ñamindu'u: Oje'e pe tapicha omomba'apo ramo iñakâ peteî mba'ére, mbo'epy, tembiaporâ umíva rehe.
- Ñemongu'ereko: Ha'e mba'e oîva katuete peteî mbo'e ryepýpe. Ikatu oje'e avei tekojera, ñemomýi, mba'e apopy.
- Ñemoñe'êjehaiguaitéva hekope'ÿ: Ojehechakuaa oguâhêro temimbo'épe ñemohenda hekope'ÿ ha ñomongetahai ñeikumby'asy térâ ñeikumby'ÿ.
- Ñemovâ: Ojejapónte peteî mba'e oñehesa'ÿijoporâ'ÿ rehe. Ndaha'éi ojejaposégui, ojejaporeínte.
- Ñemovâreko: Mba'e'apo ñeimo'â'ÿ rehe térâ hesa'ÿijo'ÿre, ha'ârô'ÿme. Oiko ndaipóri rupi pu'aka tete térâ apytu'ûreko rehe. Ojejuhu mba'asy ryrýi, terâ hasýva iñakâme, iñapytu'ûme rehe.
- Ñembokavaju: He'ise jeja'o térâ jeporoja'o ojejapóva peteî mba'ére tembiapo hekope'ÿguáre. Ojeguereko avei peteî havira'imírô.
|
|
- Ñetîkuaa'ÿ, tîpu'â: Ha'e peteî tembiapo'aporei, oikéva oike'ÿ haguâme, ñe'ê térâ mba'e'apo rupive, oho jepokuaara'âme.
- Ñorâirô'asyrâ: Ha'e oñemoinge ramo peteî tekove pa'û oi'ÿháme jekupyty.
- Ñe'êmbarei: Ha'e peteî apytu'ûgua ñemohenda hekopegua'ÿva ome'êva ñe'êmbarei, sapy'ánte mandu'a oikova'ekue rehe ha hetave mba'e tembiasakuéva.
- Ñe'êporâ'ÿ: Apañuái oñemoñe'ê haguâ hekopete peteî ñe'ê, oikóva mba'e oiporâ'ÿva juru ryepýpe rupi (kû, tembe, tâi, apekû).
- Ñe'êrysýi: Ñe'ênguéra ojepurúva ojejapóvo peteî ñe'êjoaju oje'e haguâ marandu térâ mbo'epyrâ. Oje'ekuaa avei ñe'êngysýi, ñe'êapesâ.
- Ñe'êpurekojehaivai: He'ise pe ñe'êpukuaa mbojojaha jepuruvai térâ hekope'ÿ. Oî peteî apytu'ûme ñembopyta jehechagua rupive rehe, ñe'ênguéra ha joja oguerekóva hikuái oñondive peteî ñe'êjoajúpe.
- Ñe'êjehai'ÿ: Ñemohenda, pya'ekue ha jehaipyre ñemboheko ñembotapykue. Ipojái pe ava kakuaareko rehe. Ikatu hapo oñepyrû heta rupi oî pe “kane'ôvai, teko tarova, ñeñangareko'ÿ umíva.
- Oimbaporâ'ÿva, noimbáiva: Héra he'iháicha ha'e pe noimbáiva ha ohapejokóva ojehupyty haguâ heta mba'e.
- Ojepokuaa'ÿva: Mitâkuimba'e ha mitâkuña omboguejýva peteî jepokuaa'ÿ sapy'agua jepémo ikatu avei tapia, kóva iñemoñarenguéra apytépe térâ mbo'ehaópe.
- Oñoñe'ême: He'ise oñoñe'ême ñeguâhê peteî mba'e rehe térâ mba'erâ.
- Pa'û tekovegua: Ha'e peteî aty oikehápe ava ha hekokyre'ÿngue, peteî arapa'û mbykymíme.
- Potapy: Potapy ha'e pe ombotaperekóva ñande rekove, ha'égui mba'e oñeñandúva peteî mba'e térâ ava rehe. Ojapoka tembiapo ojejaposéva, ome'êva anduporâ.
- Pochyjukaha: Ha'e peteî pohâ ojuka térâ omohatâva pochy, pochyreko.
- Py'arasy, terekose: Mba'epota ikatu'ÿva'ekue ojehupyty apañuái oîva'ekue tenonderâmegui ha'etéva ndaikatumo'âiva ojehupyty, oñemyatyrô ha katu ambue tapicha ohupyty ha ndojuhúi apañuái henonderâme.
- Py'aro: Oñeikumby kóvare pe ava rekotyai, py'atyai ambue hapicha rehe, oikóva peteî apañuái ojeguerekova'ekue oñondivégui ha ndaikatúiva ojeheja tapykue.
- Tembikuaareka: Ha'e ñe'ê ojepurúva ojejapóvo jeporeka peteî mba'e rehe, ikatu ha'e mbo'erâ térâ hupytyrâ jehechaukarâ. Ikatu oje'e avei jeporeka, jetypeka.
- Tekombo'e: Ou mokôi ñe'ê latin-guágui ha'éva: educere ha educare térâ exducere. Educare he'ise ñemoheñói, ñemboheta ha educare térâ exducere tapereko, ñemboguata, jehesape'a, ñembotuvicha, ñeguenohê hyepýguio oka gotyo.
- Tekombo'egua remikotevê: Ha'e pe mba'e oikóva tekombo'e ryepýpe, ikatu ojehu oimeraêva temimbo'épe ha oimeraê aravo, arapa'û omotenonde aja imbo'esyry, hekombo'e (oguereko térâ nahániri ramo apañuái) ha avei kóva apytépe iktau a oike umi mitâ ojeguerekóva ikatupyryeterei ramo.
- Tekokatupyry: Ha'e pe mba'e ogueroheñóimavavoi térâ ohypytýva hekove ñepyrû rire peteî ava hekovépe ojapo haguâ peteî tembiapo. Ojehechakuaa pe tembiapo ojapóvape, hasy'ÿgui chupe, ikatupyrýgui ipype.
- Tekoreko: Ohechauka mba'éichapa oiko peteî ava, mba'épa ojapo ha mba'eichaitépa.
- Tekomarandujapyhy: Omohesakâ pe apopa'ÿ peteî tekovépe ha péva rupive ohupyty momarandu oikóva ijerére ha oipuru omoambue haguâ hekove.
- Teko: Ha'e pe peteî ava jeiko reko tapia ohupytýva heñói rire yvy ape ári.
- Tekoñangarekojoja: Teko kyre'ÿgua oike'ÿháme mba'eveichagua mba'evai, oî ramo jepe apañuái oñemotenonde hekopeporâ,
- Tembiayhu: Ha'e pe oñemotenondehápe mba'erechakuaa pe jejapokuaa ári. Umi temimbo'e ojehechakuaa'ÿva iñeha'â ikatu ohupyty peteî tekoreko hekopegua'ÿva ha péva ombyai avarekotee.
- Teteñeko'ôi, myangekói, kane'ô'asy: Ha'e pe py'atarova, pochyreko ojehupytýva mba'apoiterei rupi térâ ipukuetereíramo peteî tembiapo.
- Teko, reko, heko: Ha'e pe teko ogueroheñóiva peteî ava ha ohóva oñondive pe ambue heko ohupytýva hekoveñepyrû rire.
- Tekoñemoî: Ha'e ñembohoivaireko, oje'e ko'ágâ rupi ko mba'e oikoha ojejapo'ÿ rehe mba'eve ambue tapicha rehe'ÿ, ojejykekoiterei rehe ambuére.
- Techaga'u: Mba'embyasy ha vy'a'y ojeguerekóva ojehechase térâ ojeheka rupi peteî mba'e jepokuaa hague.
- Tekotavy: Kuaapy'ÿpavê oguerekóva peteî ava, ha'e peteî apytu'ûreko añeteguáva rovake. He'ise avei kuaa'ÿ peteî mba'e rehe.
- Tekopy: Peteî ava reko oikoha rupi hapichakuéra apytépe.
- Tekotarova: Ha'e peteî jeguevi ojeguerekóva apytu'ûme, tapykue gotyo jeho jey, arandureko ñemboyke.
- Tembiasy: Andu, mba'embyasy, oiko okañy rupi ñande rekovégui peteî mba'e jahayhúva. Ikatu ava, mymba térâ mba'e.
- Tekokyhyje: Ha'e peteî temiandu kangy ojehechakuaa pya'éva, péva apytépe oike ha oiko hatâ pe kyhyje, ohapejoko peteî avápe ha péva rupive ndaikatúi osê tenonde.
- Tekoha'eño: Oikóva ha'eño reko, oñemomombyrýva kuima'ekuéragui, yvypóragui. Ha'e peteî jeikove atýpe ha katu ñemomombyry opavavégui.
- Tyarô: Ojepuru ojehero haguâ ava kakuaakue ha apytu'û kakuaakue, omombe'u mba'eichaitépa ityarô peteî ava.
- Vare'apavê, ñembyahyipavê: Ha'e ñembyahýi tuichapajepéva, ijojaha'ÿva ha hi'aréva, omoirûva ichupe tembi'uje'u pyta'ÿ, tapia.
- Vokóike: Kóva ko ñe'ê ou vokóigui he'iséva py'ÿi, tapia ha oñembojoajúvo hese vokóike he'ise toikómake ko'ágâite, pya'e.
Ñe'êndykuéra ha he'iséva castellano-pe
Akatúa: Diestro
Anduavy: Ilusión
Angapykuaa ñembyai: Trauma psíquico
Angekói: Remordimiento
Apañuái: Problema, dificultad
Apañuái kuaapyhy rekópe: Dificultades/problemas/trastornos en el aprendizaje
Apañuaipavê kuaapyhy rekogua: Problemas generales de aprendizaje
Apañuaiete kuaapyhy rekogua: Problemas específicos de aprendizaje
Apañuái mborayhurekoguáva, ñe'êngyruguáva: Problemas emocionales
Apañuái vy'a ha pochyrekoguáva: Problemas nerviosas
.Apañuái mborayhurekogua: Dificultades emocionales
Apañuái pochyrekogua: Trastornos nerviosos
Apopa'ÿ: Proceso
Apytu'ûroky ñemoheñoi'ÿ: Discalculia
Apytu'û kuaapyva'erâ anete: Funciones mentales básicas
Apytu'û rekokangy: Debilidad mental
Apytu'û tapykue: Atraso mental
Arandukuaarâra'â: Test
Ate'ÿreko: Pereza
Aty, no'ô: Comunidad
Ava ary añeteguáva: Edad cronológica
Ava ary apytu'ûgua: Edad mental
Avarekotee: Personalidad
Avaguateéva: Subjetivo
Apytu'û rekokangy: Debilidad mental
Hechakuaareko: Percepción
Hypy'û: Difícil, complicado
Ijasúva: Zurdo
Ikatukue: Capacidad
Itapykuéva : Atrasado
Jejuka: Suicidio
Jepokuaa: Hábito
Jepokuaa'ÿ: Inadaptación
Jepytapuku: Perseveración
Jeroviakatu: Confianza
Kakuaareko: Forma de crecimiento
Kaiguereko: Apático
Katupyry, ha'eve: Destreza
Kane'ô mbo'esyrygua: Fatiga escolar
Kaguai: Represión
Kepegua, kéra: Sueño
Kerasy: Insomnio
Kuaapyhy: Aprender, aprendizaje
Kuaapyete ha akäguapy mbo'ehakotýpe: Aprendizaje significativo y disciplina en aula
Kuaapyete ha ñemoñe'ê: Lectura y aprendizaje significativo
Kuaapyete ha ñe'êkô0i: Bilingüismo y aprendizaje significativo
Kuaareko: Inteligencia
Kyhyje: Temor
Maymavanunga: Mayoría, casi todos/as
Mokyre'ÿ: Incentivo
Momorâ: Elogio
Mongakuaa, mohesakâpy: Desarrollar
Mba'embyasy: Tristeza
Mbotuvicha: Desarrollo
Mbo'e ha kuaapy apopa'ÿ: Proceso de enseñanza aprendizaje
Mbyaipavê: Aberración
Noikumbýi: No entiende
Ñamindu'u: Reflexionar, razonar
Ñemongu'ereko: Acción
Ñemoñe'êjehaiguaitéva hekope'ÿ: Dislexia
Ñemovâ: Impulso
Ñemovâreko: Impulsividad
Ñembokavaju: Reprensión
Ñetîkuaa'ÿ, tîpu'â: Insolencia
Ñorâirô'asyrâ: Conflicto
Ñe'êmbarei: Delirio
Ñe'êporâ'ÿ: Dislalia
Ñe'êrysýi: Expresión, frase
Ñe'êpurekojehaivai: Disfonía
Ñe'êjehai'ÿ: Disgrafía
Oimbaporâ'ÿva, noimbáiva: Deficiencia, deficiente
Ojepokuaa'ÿva: Inadaptado
Oñoñe'ême: Consenso
Pa'û tekovegua: Espacio vital
Potapy: Interés
Pochyjukaha: Nervina
Py'arasy, terekose: Envidia
Py'aro: Resentimiento
Tembikuaareka: Investigación, búsqueda de información, de conocimientos
Tekombo'e: Educación, forma de vida, manera de educar, enseñar
Tekombo'egua remikotevê: Necesidades educativas
Tekokatupyry: Aptitud
Tekoreko: Comportamiento
Tekomarandujapyhy: Cognitivo
Teko: Carácter
Tekoñangarekojoja: Equilibrio, equilibrado
Tembiayhu: Favoritismo
Teteñeko'ôi, myangekói, kane'ô'asy: Surmenage
Teko, reko, heko: Temperamento
Tekoñemoî: Rebeldia
Techaga'u: Nostalgia
Tekotavy: Ignorancia
Tekopy: Conducta
Tekotarova: Demencia
Tembiasy: Duelo
Tekokyhyje: Timidez
Tekoha'eño: Soledad
Tyarô: Madurez
Vare'apavê, ñembyahyipavê: Bulimia
Vokóike: Siempre, Ya nomás
|
(00595-21) 
(00595) 